Κάθε χρόνο στις 22 Μάϊου εορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα της Βιοποικιλότητας. Αυτή η ημέρα καθιερώθηκε το 1993 από τα Ηνωμένα Έθνη για την καλύτερη κατανόηση και ευαισθητοποίηση όσον αφορά θέματα βιοποικιλότητας. Η ποικιλία των ζωικών και φυτικών ειδών είναι ουσιαστικής σημασίας για την ανθρώπινη ζωή και παίζει σημαντικό ρόλο για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την εξάλειψη της φτώχειας.
Με τον όρο βιοποικιλότητα αποκαλούμε τον πλούτο του φυσικού κόσμου. Είναι η μεγάλη ποικιλία ζώων και φυτών που αλληλοεπιδρά με το φυσικό περιβάλλον για να δημιουργεί τα οικοσυστήματα που στηρίζουν τους έμβιους οργανισμούς – όπως οι άνθρωποι. Χωρίς τον φυσικό κόσμο δεν μπορούμε να επιβιώσουμε, και δυστυχώς πολύ συχνά τον θεωρούμε δεδομένο. Η βιοποικιλότητα είναι στοιχείο ζωτικής σημασίας για πολλές ανθρώπινες δραστηριότητες. Η παραγωγή τροφίμων είναι εφικτή μόνο και μόνο επειδή υπάρχουν φυσικές συνθήκες, όπως το γόνιμο έδαφος, το νερό και οι μέλισσες που γονιμοποιούν φυτά και δέντρα. Τα φυτά καθαρίζουν τον αέρα απελευθερώνοντας οξυγόνο και απορροφώντας επιβλαβείς ρύπους.
Κάποια από τα ρούχα που φορούμε είναι από φυσικές ίνες όπως το βαμβάκι, το μαλλί και το μετάξι. Το φυσικό περιβάλλον μας εφοδιάζει με το ξύλο το οποίο το χρησιμοποιούμε για κτήρια, έπιπλα και άλλα.
Πολλά φάρμακα, όπως η ασπιρίνη, έχουν φυσική προέλευση.
Το 50% του διοξειδίου του άνθρακα που απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα απορροφάτε από φυσικά συστήματα στην ξηρά και στη θάλασσα. Αυτά τα συστήματα διαδραματίζουν σημαντικότατο ρόλο όσον αφορά την επιβράδυνση της κλιματικής αλλαγής.
Πολλοί άνθρωποι περνούν μεγάλο μέρος του ελεύθερου χρόνου τους απολαμβάνοντας απλώς την ομορφιά του φυσικού κόσμου. Ορισμένοι πολιτισμοί αποδίδουν ακόμη και πνευματική αξία σε ορισμένους τόπους και είδη.
Παρόλο αυτά η βιοποικιλότητα απειλείται παντού στον κόσμο. Φυτά και ζώα εξαφανίζονται συνεχώς και όταν χάνεται, η βιοποικιλότητα δεν γυρίζει πίσω.
Σύμφωνα με εκθέσεις του ΟΗΕ, το 12% του συνόλου των πτηνών του πλανήτη και το 10% των φυτών και των ζώων της Γης απειλούνται με εξαφάνιση, εξαιτίας των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Ο επιστήμονες προειδοποιούν ότι έως το 2050 θα έχει εξαφανιστεί το ένα τρίτο της πανίδας από τη Γη, εξαιτίας των κλιματικών αλλαγών.

Όσον αφορά τα απειλούμενα είδη στην Ευρώπη, η Διεθνής Ένωση Προστασίας της Φύσης δημιούργησε μία ευρωπαϊκή κόκκινη λίστα απειλούμενων ειδών, έτσι ώστε να γινούν οι απαραίτητες ενέργειες για διάσωση τους. Τουλάχιστον 1.677 είδη από 15.060 επιβεβαιωμένα ευρωπαϊκά είδη απειλούνται με εξαφάνιση. Κάποια από αυτά κινδυνεύουν περισσότερα όπως τα σαλιγκάρια, τα μύδια και τα ψάρια. Πάνω από μισά ενδημικά δέντρα της Ευρώπης όπως η αγριοκαστανιά και το horbus απειλούνται, ενώ κινδυνεύει και το ένα πέμπτο των αμφίβιων και των ερπετών. Η αρκτική αλεπού, το ευρωπαϊκό βιζόν, η μεσογειακή φώκια Monachus, η φάλαινα του Βόρειου Ατλαντικού και η πολική αρκούδα είναι σήμερα από τα πιο απειλούμενα θηλαστικά στην Ευρώπη. Ένα στα δέκα ευρωπαϊκά είδη μελισσών και πεταλούδων απειλείται με εξαφάνιση.
Το ανησυχητικό είναι ότι ήδη τα 36 είδη έχουν εξαφανιστεί στην Ευρώπη από το 2015 συμπεριλαμβανομένων πολλών ψαριών γλυκού νερού και σαλιγκάρι γλυκού νερού Graecoanatolica Macedonica.
Στην Ελλάδα απειλούνται με εξαφάνιση η καστανή αρκούδα, η μεσογειακή φώκια, η χελώνα καρέτα-καρέτα, η αγριόγατα, ο γυπαετός, η πέστροφα, ενώ σε κίνδυνο βρίσκεται ο λύκος, το τσακάλι, ο ασβός, το ζαρκάδι και το ελάφι.
Η Κύπρος φιλοξενεί μια πολύ πλούσια βιοποικιλότητα με υψηλό ποσοστό ενδημισμού. Η χλωρίδα της Κύπρου αποτελείται συνολικά από πέραν των 1.920 καταγραμμένων φυτών εκ των οποίων τα 143 αποτελούν ενδημικά είδη για την Κύπρο και με μερικά από αυτά είναι πολύ σπάνια.
Όσον αφορά τα θηλαστικά στην Κύπρο βρίσκουμε 30 είδη όπου τα 19 είναι είδη νυχτερίδων, τον λαγό, έξι είδη ποντικών, την αλεπού, τον σκαντζόχοιρο, το αγρινό και τη σπάνια μεσογειακή φώκια μοναχό. Επίσης διάφορα είδη θαλάσσιων θηλαστικών (δελφίνια και φάλαινες) καταγράφονται κατά καιρούς στις θάλασσες της Κύπρου.
Στην Κύπρο συναντάμε και 22 διαφορετικά είδη ερπετών όπου τα 8 είναι φίδια, τα 11 είναι σαύρες, τα δύο είναι θαλάσσιες χελώνες και το ένα είναι η χελώνα του γλυκού νερού. Ξεχωριστή θέση κατέχει το ενδημικό μας σπάνιο φίδι (Cyprus Whip Snake) και η ενδημική μας σαύρα του Τροόδους (Troodos Lizard).
Από τα προστατευόμενα είδη του τόπου μας είναι ο γύπας, η κουκουβάγια, ο τσαλαπετεινός, το φλαμίνγκο, η χελώνα, το αγρινό και άλλα.

Εχθροί της βιοποικιλότητας αποτελούν η ρύπανση του περιβάλλοντος, η καταστροφή των δασών, η ερημοποίηση των εδαφών, η μόλυνση των υδάτων, η οικιστική ανάπτυξη, η αυξημένη θήρευση, γενικά οι αλόγιστες ανθρώπινες ενέργειες όπως και η άγνοια των ανθρώπων για το πόσο σημαντική είναι η βιοποικιλότητα του πλανήτη και για τη δική μας επιβίωση.
Η προστασία και η διατήρηση της βιοποικιλότητας που αποτελεί τη φυσική μας κληρονομιά πρέπει να αποτελέσει πολιτική προτεραιότητα. Η μάθηση για τη βιοποικιλότητα και τι σημαίνει για τον άνθρωπο πρέπει να αρχίζει από τα παιδικά χρόνια στα σχολεία. Πρέπει να δείξουμε σεβασμό σε κάθε μορφή ζωής σε αυτόν τον πλανήτη γιατί η ευημερία μας εξαρτάται από αυτές.

Ίγκα Προτσούκ Γεωργίου